Biotehnologiýalar barlaghanasy

Biotehnologiýa - bu genetik meýilnamalary düzmek we onuň esasynda mikroorganizmleriň, ösümlikleriň, haýwanlaryň täze görnüşlerini döretmek bilen meşgullanýan biologiýa ylmynyň bölümidir. Başgaça aýdanymyzda, biotehnologiýa öýjük we genetik inženeriýanyň gazananlaryna esaslanyp, adam üçin peýdaly, täze ösümlik sortlarynyň, haýwan tohumlarynyň we mikroorganizmleriň ştamlarynyň döredilmegi baradaky ylymdyr .

Ýurdumyzda azyk bolçylygyny döretmek, azyk önümleriniň genetik düzümini anyklamak, oba hojalyk ekinleriniň täze isleg bildirilýän alamatlaryny özünde jemleýän, hasylly sortlaryny ösdürip ýetişdirmek we olaryň fitopatalogik meseleleri çözmekde ekologik taýdan arassa biopreparatlary döretmek esasy meseleler bolup durýar. Şu meseleleri çözmek we oňyn netijeler gazanmak maksady bilen Tehnologiýalar merkeziniň düzüminde Biotehnologiýalar barlaghanasy döredildi. Barlaghananyň düzüminde bölüm müdiri, iki sany uly ylmy işgärler, üç sany ylmy işgärler, iki sany kiçi ylmy işgärler we laborantlar zähmet çekýär. Barlaghanada zähmet çekýänleriň köp bölegi ýaşlar bolup durýar. Olaryň ikisi Türkmenistanyň ylymlar akademiýasynyň we Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky ýaşlar guramasynyň bilelikde her ýyl geçirýän Ýaş alymlar bäşleşiginiň ýeňijileri bolup durýarlar.

Biotehnologiýalar barlaghanasynda ylmyň biotehnologiýa, molekulýar biologiýa, molekulýar-genetika, mikologiýa, mikrobiologiýa we agrotehnika ugurlary boýunça ylmy-barlag işlerini alnyp barylýar.

Biotehnologiýalar barlaghanasynda häzirki wagta çenli “Derman ösümliklerini biotehnologiýanyň “in vitro” usuly boýunça ösdürmek we onuň immunomodulirleýji häsiýetlerini öwrenmek” (2015-2016ýý), “Biotehnologiýanyň usullary arkaly dermanlyk ösümlikleri köpeltmek we olaryň fiziologik barlaglaryny geçirmek” (2017-2019ýý), “Şorlaşan suwarymly ekin ýerleriň duzuny aýyrmagyň we gowaçany takyk ekişe taýýarlamagyň biologiki usullaryny işläp düzmek we önümçilige ornaşdyrmak” (2017-2019ýý), “Oba hojalyk ekinleriň (gowaçanyň we bugdaýyň mysalynda) DNK barlaglaryny geçirmek”(2018-2020 ýý), “Biotehnologiýanyň usullary arkaly dermanlyk ösümlikleri köpeltmek we olaryň mikrobiologik barlaglaryny geçirmek” (2019-2020ýý.) ýaly ylmy işler üstünlikli ýerine ýetirildi.

Häzirki wagtda barlaghanada “Dermanlyk ösümlikleri, iýilýän kömelekleri ösdürmekde we pürli agaçlaryň kömelek kesellerine garşy göreşmekde biotehnologiýanyň usullaryny ulanmak” diýen tema boýunça ylmy-barlag işleri alnyp barylýar. Bu ylmy işiň maksady iýilýän kömelekleri, oba hojalyk ekinlerine zyýan berýän toprak mikromisetlerini anyklamak we olara garşy ekologik taýdan zyýansyz biopreparatlary taýýarlamakdan ybaratdyr.

Biotehnologiýa barlaghanasynyň alnyp barylýan ylmy-barlaglar:

  1. Azyk çig mallarynda we iýmit önümlerinde genetik modifisirlenen organizmleriniň barlagyny geçirmek (GMO)
  2. DNK markerleriniň kömegi bilen oba hojalyk ekinleriniň sort arassalygyny barlamak (DNK identifikasiýasy)
  3. Dermanlyk ösümlikleri biotehnologiýanyň in vitro usulynda ösdürip ýetişdirmek
  4. Mikromisetleriň peýdaly ştamlaryny ösdürmek, olaryň antogonistik häsiýetlerini ýüze çykarmak we olardan biopreparatlary taýýarlamak

Barlaghananyň tejribeli ylmy işgärleri buýurmalar esasynda hem ylmy-barlag işlerini alyp barýarlar:

  1. Agyz-burun örtükleriň pH, struktura we bionagruzka barlaglary
  2. Toprak we suw nusgalarynyň mikro-biologik we mikologik barlaglary
  3. Ösümlik tohumlarynyň arassalygynyň barlagy
  4. Ösümlikleriň fotopatalogik barlagy
  5. Toprak nusgalarynyň duzlylygynyň barlagy
  6. Antifungisid serişdesiniň mikrobiologik barlaglary
  7. Çöregiň düzümindäki çig ýagyň, proteiniň, kaloriýalylygynyň we çyglylygynyň mukdar we mikrobiologik arassalyk (toksikologik) barlaglary

Biotehnologiýalar barlaghanasynda alnyp barylýan molekulýar-genetik, mikologik, fitopatologik, mikrobiologik barlaglar ýurdumyzyň oba hojalygynyň, lukmançylygynyň, derman senagatynyň we beýleki pudaklarymyzyň meselelerini çözmekde oňyn netijeleri berer.

  • Mikrobiologiki usulda arassalamak işleri: Topragy nefteşlamdan arassalamak;
  • Biopreparatlary taýýarlamak: mikromisetleriň esasynda, azot bakteriýalarynyň esasynda;
  • Oba hojalyk ekinleriniň biotehnologiki barlaglary: GMO barlaglary, patogenleri ýüze çykarmak we olara garşy biologiki çäreleri işläp düzmek;
  • Biopreparatlary taýýarlamak: oba hojalyk ekinleriniň kömelekli kesellerine garşy, topragyň şorlaşmagyna garşy;
  • Arassalamak üçin mikrobiologiki preparatlary taýýarlamak: önümçilik desgalarynyň turbalary, gyzdyryjy gazanlary.